İstanbul’un İncisi Büyükada’yı Mutlaka Ziyaret Edip Görün:

Aykut ÜNKER (Araştırma ve yazan)

*Büyükada çocukluğumuzun özlem dolu Maltepe’nin karşısında duran sanatçı, bilim insanı, futbolcu ve de ünlü müzisyenlerin doğup büyüdüğü bizler içinde adeta cennetten bir mekandır.

Büyükada’ya, Maltepe'den, Kartal'dan, Bostancı'dan ve Kabataş’tan günde belirli seferlerle çalışan vapurlarla veya motorlarla adalara gidip gelmek o güzelim yerleri görüp gezmek mümkün. Mis gibi çamların kokusu, kuş sesleri, sahilinde denizin berraklığı ve ruhu dinlendiren yosun kokusu adeta gençlik iksiri gibi cana can katmaktadır. Sahilinde içeceğiniz enfes demli çaylar, denizle kucaklaşırcasına yemek yiyeceğiniz restoranlar, sizlerin dinlediğiniz o güzel müziğinize eşlik eden martılar adeta sizleri alıp başka diyarlara taşır. Bostancı’dan belirli saatlerde Deniz Yolları’nın vapurları ve özel işletme motorları başta olmak üzere Maltepe ve Kartal’dan da özel işletmelerin motorlarıyla Büyükada olmak üzere diğer adalara da gitme imkanınız vardır. İstanbul’un yegane huzur veren yerlerinden olan adalarda gezmek temiz hava almak yazın tertemiz denizinde yüzmek insana ayrı bir huzur vermektedir. Prens Ada’larının en büyüğü olan Büyükada’nın yüzölçümü 5,4 km2’dir. Nüfusu 7,500 civarında olan ada, yazlık bir yerleşim yeri olduğundan dolayı yaz aylarında bu rakam 4-5 katına çıkmaktadır.

Maltepe sahiline olan uzaklığı 2,3 kilometredir. Güneyinde ve kuzeyinde bulunan iki tepeden oluşan Büyükada, güney cephesinde 203 metre yükseklikteki Yücetepe’ye, kuzeyinde ise 164 metrelik Manastır tepesine sahiplik etmektedir. Adanın bitki örtüsü iğne yapraklı ormanların yer örtüsü ile Akdeniz Makisi’dir. Adanın ormanlık alanlarını kızılçamlar oluşturmaktadır. Ünlü Fenerbahçeli ordinaryüs lakaplı futbolcu Lefter’in, “Burası benim cennetim” dediği gibi gerçekten de Büyükada başta olmak üzere bu adalar bir cennet gibidir. Ünlü müzik adamı Nino Varon, şarkıcılar Nilüfer ve Fedon’da "Büyükadalı olmaktan gurur duyuyoruz" demekteler. Gerçekten de Büyükada rahmetli Prof. Dr. Türkan Saylan gibi birçok ünlü kişinin yaşadığı yer olarak farklı bir cennettir.2020 yılına kadar adalarda onlarca fayton seferleri mevcut idi, şimdi bir iki tanesi nostalji olarak kaldı, fayton keyfi de her güzel şey gibi anılarda kaldı.

BÜYÜKADA VE ADALAR İSTANBUL'UN CENNETİ GİBİDİR:

Büyükada’nın batı kesiminde 100 metre genişliğinde olan Dil burnu yer alır. Güney bölgesinde Yörükali, kuzey bölgesinde ise Nizam koyu bulunurken, Adanın doğu kesiminde de Karacabey koyu yer almaktadır.

Dil burnu bölgesi adanın en can alıcı ve güzel bölgelerinden biridir. Mesirelerden dolayı Dil Burnu’na olan ilgi her zaman daha büyüktür. Sahilinden başlayarak 20-30 metre açıklara dek sığ olan plaj, kum ve çakıl örtülüdür. Adanın beş önemli plajı bulunmaktadır. Bunlar, Kumsal Plajı, Naki bey Plajı, Prenses Plajı, Yörükali Plajı ve Eskibağ Plajı’dır.

BÜYÜKADA'NIN TARİHİ VE TARİHÇESİ:

Büyükada hakkında Bizans dönemi öncesine ait çok fazla bilgi yoktur. En belirgin ve önemli bulgu 1930′lu yıllarda Rum Ortodoks mezarlığında bulunan büyük İskender’in babası Makedonya kralı 2. Filip’e ait 207 sikkeden oluşan definedir. Günümüzde ise bu sikkeler İstanbul arkeoloji müzesinde yer almaktadır. Büyükada diğer adalarla beraber yaklaşık olarak Bizans döneminde 700 yıllık hapishane ve manastırlarıyla öne çıkmıştır. Bizans döneminde çıkan taht kavgaları, dini ve siyasi anlaşmazlıklar sebebi ile prensesler, prensler ve din adamlarının sürgüne gönderildiği ada olma özelliğine sahiptir. İstanbul’un fethinden yaklaşık iki ay önce Baltaoğlu Süleyman Bey bir donanma ile bütün adaları fetih etmiştir. Türklerin adaları alması ile huzur ve sükun adaya yerleşmiştir. Yerli halk, balıkçılık ve çiftçilik ile uğraşırken manastır ve kiliselerdeki kesişler ise el yazması kitapları ve dini eserleri çoğaltarak geçimlerini sağlamıştır. 1846 yılında, küçük gemilerin Adalara sefer düzenlemeye başlaması ile Türklerin Ada’ya yavaş yavaş yerleştiği görülmüştür. 1875 yılında daha büyük gemilerin seferleri ile düzenli seferler sağlanmıştır. Bu seferler neticesinde ada nüfusu düzenli olarak artışa geçmiştir. Zengin kesimin yaptırmış olduğu binalar kiliseler, camiler, oteller ve köşkler gibi yapıtlar günümüzde tarihi yapıtlar olarak değer kazanmıştır. 1984 yılında sit alanı olarak kabul edilen Büyükada İstanbul’un en nadide yerlerinden olma özelliğini göstermiştir.

BÜYÜKADA'NIN TARİHİ VE ESKİ YAPI ESERLERİ:

Büyükada’da dikkat çeken yapıların başında dört adet Camii gelmektedir. Bu yapılar içerisinde en öne çıkanı ise, 2. Abdülhamid tarafından yaptırılan Hamidiye camisidir. Mimari açıdan batı etkisi ile yapımı tamamlanmış olan camii, Ada Sokağında yer almaktadır. Kıyı kesiminde bulunan Ayios Dimitrios Kilisesi’de en önemli yapılardan bir tanesidir. Adada bulunan Ortodoks cemaati büyük ayinlerini burada gerçekleştirmektedir. Tarihi açıdan büyük eserler bulunan yapıda olağan üstü bir atmosfer mevcuttur. Adanın en yüksek mevkiinde Aya Yorgi Kilisesi ve Aya Yorgi Manastırı yer alır. İlk yapı M.S 6. yüzyılda yapılmıştır. Bu alanda birçok kilise ve manastırın kalıntıları da yer almaktadır. İsa tepesinde Hristos Kilisesi, Manastırı ve Rum yetimhanesi yer almaktadır. Rum yetimhanesi harabe olmasına rağmen günümüzün hala en büyük ahşap tek parça yapılarındandır.

BÜYÜKADA'DA GEZEBİLECEĞİNİZ PEK ÇOK YER BULUNUYOR:

İstanbul'da tatil denince akla ilk gelen yerlerdendir Prens Adaları. Büyükada ise bu ada takımının en çok ziyaret edilen durağıdır. Doğal güzellikleri, tarihi köşkleri ve yapıları, sevimli mekanları ile Büyükada'da keyifle vakit geçirebileceğiniz pek çok yer var. Sahildeki restoranlar ve çay bahçelerinde enfes yemekler yiyip tertemiz doğada denizin dalgaları ve martı sesleri sizlere ayrı bir huzur verecektir. İsterseniz bisiklet kiralayıp gezebilirsiniz, isterseniz faytonlarla muhteşem bir ada turu da yapabilirsiniz.

BÜYÜKADA'DA GEZMENİZİ ÖNERDİĞİM YERLER VE TARİHİ MEKANLARI:

Vapurdan ya da motordan iner inmez iskele meydanında sizi Büyükada Saat Kulesi karşılayacak. Adada göreceğiniz ilk tarihi yapı olacak olan Saat Kulesi aynı zamanda adanın merkezinin de simgesi niteliğinde. Büyükada'da gezmenizi tavsiye ettiğimiz bir diğer yapı Aya Yorgi Kilisesi. Adanın en yüksek noktasında bulunan kiliseye çıkan yokuşu yürüyerek tamamlamanız gerekiyor; fakat bu zorlu yürüyüşten sonra karşılacağınız muhteşem manzara sizi büyüleyecek. Büyükada Rum Yetimhanesi, adanın en önemli tarihi yapılarından biri. Dünyanın en büyük ahşap yapısı olarak kabul edilen yetimhane binasına yemyeşil orman yolunu takip ederek ulaşabilirsiniz. Büyükada'da gezip keşfedebileceğiniz doğal güzellikler de bulunuyor. Sırtını yemyeşil çam ormanlarına dayamış koylar bu güzellikler arasında. Dilerseniz bisikletle, dilerseniz faytonla ya da yürüyerek adada keşif turlarına çıkabilirsiniz. Büyükada'nın görülmesi gereken bir diğer güzelliği ise elbette tarihi köşkler. Birbirinden gösterişli bu muhteşem yapıları gördüğünüzde ada ruhunu çok daha iyi yaşayacaksınız.

PRENSES KOYU VE PLAJI:

Adalar ilçesinin yönetim merkezi olan Büyükada, plajlarıyla ve ada havasıyla yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini görür. Kısa ve uzun tatiller için ideal bir yer olan Büyükada'da denize girmek için tercih edilen noktalardan biri Prenses Koyu Plajı'dır. Aşıklar yolunu tırmanıp ulaşacağınız plaj, Yörükali Plajı'na yakındır. Prenses Koyu Plajı'nın arkasında yemek yiyebileceğiniz masalar buluyor.

ADALAR MÜZESİ:

Büyükada'ya ilk adım attığınızda başlarsınız keyif almaya. Güzel bir vapur yolculuğunun ardından hem karaya ayak basmak hem de Büyükada'nın tabiatına eşlik eden tarihi mekanları gezmek eğlenceli saatler geçirmenizi sağlar. Büyükada'da hem uzun hem de kısa tatiller yapabilirsiniz. Yıl içerisinde birçok turiste ev sahipliği yaptığı için, Büyükada Otelleri özellikle yaz aylarında doluluk oranına ulaşır. Büyükada gezinizde sizlere gitmenizi önerdiğimiz yerler arasında Adalar Müzesi vardır. Bir kent müzesi özelliği taşıyan Adalar Müzesi, zengin koleksiyonuyla sizlere adalar hakkında detaylı bilgi verecek. 20 bin belge, yüzlerce objeye sahip olan müze; hem tarihi hem de kültürel bir yolculuğa çıkmanızı sağlayacak.

BÜYÜKADA RUM YETİMHANESİ:

Dünyanın en büyük ahşap binası olarak kabul edilen Büyükada Rum Yetimhanesi, Manastır Tepesi'nde bulunmaktadır. 1898-1899 yılları arasında Alexandra Vallaury tarafından yapılan bina, bir Fransız şirket tarafından otel olarak inşa edilmiştir. Valluary, kültürümüze saygı duyduğu için İstanbul'daki diğer yapıların mimarisine uygun ahşap şekilde tasarlamıştır. Büyükada Rum Yetimhanesi, otel olarak yapılmış olsa da, dönemin yönetiminden izin almadığı için Eleni Zarifi adlı bir Rum kadın tarafından satın alınmıştır. Ardından Yedikule'de bulunan Rum yetimhanesi bu binaya taşınmış olup; I. Dünya Savaşı yıllarında ise Kuleli Askeri Mektebi olarak kullanılmıştır. Büyükada Rum Yetimhanesi, günümüzde tarihi bir gezi alanıdır. Büyükada Saat Kulesi de bölgenin en görülesi yapılarındadır.

BÜYÜKADA SAAT KULESİ:

Güzel bir vapur yolculuğunun ardında varacağınız Büyükada, Prens Adaları'nın en büyüğü ve Adalar ilçesinin merkezi konumundadır. Harika bir gezi planı hazırladınız. Heybeliada, Burgazada, Kınalı Ada, ve ardından ulaşacağınız Büyükada'da sizi karşılayacak olan ilk yapıt saat kulesidir. Büyük Saat Kulesi olarak anılan fakat aslında küçük bir yapıya sahip saatin görkemi ve göz alıcılığı dikkatleri üzerine çekmektedir. Büyükada sakinlerinin en bilindik yeri burasıdır. Tıpkı Taksim Anıtı Meydanı gibi buluşma noktasıdır, bu tarihi saat kulesi adada yaşayanların bir simgesi gibidir.

YÖRÜKALİ PLAJI:

İstanbul'a bağlı Büyükada'da bulunan Yörükali Plajı, tatile çıkamayanlar için hafta sonu kaçmağı olan mükemmel manzaralı plajlarımızdan sadece bir tanesidir. Hem denize girip hem de güneşin tadını doyasıya çıkarabilirsiniz. 1980'li yıllarda oldukça popüler olan plaj, günümüzde de yerini korumaktadır. Büyükada turuna çıkanların genellikle mayolarını yanında getirip turlarına biraz dinlenme molası vererek harika zamanlar geçirdiği plaj özelliğini de taşımaktadır. Size tertemiz havasının yanında, berrak suyunu da sunar Yörükali Plajı. Sevdiklerinizle güzel bir tatil havası yapmak isterseniz, günü birlik gezi planınıza Yörükali Plajı'nı dahil edebilirsiniz.

İstanbul’a, Maltepe’ye, Kartal’a ve Pendik’e bir adım olan başta Büyükada olmak üzere bu adaları mutlaka ziyaret edin. Büyükada da tam teşekküllü bir acil Devlet Hastanesi’nin de olması şarttır. Burada ve diğer adaları kapsayan acil durumlarda hasta taşıyacak tam donanımlı bir helikopterinde yaz-kış bulunması önemlidir ve de çok şarttır. Büyükada da bulunan belediye binası diğer adalara da hizmet götürmektedir. Büyükada İstanbul’un gerçekten de bir incisidir..  0216- 382 33 82 nolu belediyenin çağrı merkezi telefonunu da ileteyim. Bizlerde Büyükada’ya zaman zaman eski müzisyen arkadaşlarla buluşmak için Maltepe sahilinden Bostancı iskelesine araçla gider oradan da deniz vasıtaları ile adaya ulaşırız ve müziğimizin dünya çapındaki duayen abimiz Nino Varon ile görüşür saatlerce eski Büyükada anılarını dinler, sohbet etmenin mutluluğunu yaşarız.