Maraş merkezli meydana gelen ve on şehrimizi etkileyerek binlerce insanın ölümüne neden olan depremin ardından ülkece deprem konusuna daha çok eğilmeye başladık. Yaşanan deprem pek çoğumuzu doğrudan ya da dolaylı şekilde etkiledi. Hem bölgede yaşayan hem de yaşamayan yaşlıların bu travmadan en çok etkilenen grup olduğu söylenebilir.

Yapılan son açıklamaya göre söz konusu depremde 43 bin 556 kişinin hayatını kaybetti ve sayısız yaralı ise yaşam mücadelesini devam ettiriyor. Bunun yanı sıra on binlerce kişi evsiz kaldı. CNN Türk’ün haberine1 göre deprem toplam 13,5 milyon kişinin hayatına tesir etti. Her zaman olduğu gibi dezavantajlı gruplar olan çocuklar, engelliler ve yaşlılar bu durumdan en çok zarar görenler arasında. Her şeyden önce yaşlıların enkazdan sağ çıkarılma oranı ne yazık ki gençlere oranla daha düşük. Diğer yandan depremzede yaşlıları da bölgede oldukça olumsuz hayat koşulları ve zorluklar bekliyor. Birincil olan barınma, beslenme ve sağlık, bölgede şu anda en büyük sorunlar arasında. Depremden etkilenen sadece bölgede yaşayan yaşlı nüfus da değil. Türkiye genelindeki neredeyse bütün yaşlılar deprem fikrinden psikolojik olarak etkilenmiş durumdalar ve fiziksel, mental, duygusal olarak konuyla başa çıkmakta zorlanıyorlar.

YAŞLI DEPREMZEDELER

ÖNCELİKLİ OLMALI:

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı2, deprem nedeniyle 533 yaşlı ve 1088 engellinin bakanlığa bağlı kuruluşlardan nakledildiğini, 186 yaşlı ve 273 engellinin kuruluşlar dışında bakıma alındığını bildirdi. Ancak depremden etkilenen binlerce yaşlıyı göz önünde bulundurduğumuzda bu sayı ne yazık ki yeterli değil. Hacettepe Üniversite’nin yakın zamanda yaptığı bir araştırma3 depremlerde yaşlıların yaşadığı problemleri şu şekilde sıralıyor:

l Yaşlanma sürecine bağlı fizyolojik değişiklikler, vücudu daha ciddi yaralanmalar ve mortalite açısından daha riskli hale gelmesi.

l Yaşlı afetzedeler, genç afetzedelere göre daha sık akut böbrek yetmezliği geliştirebilmeleri.

l Benzer şekilde ishalli hastalıklar sebebiyle dehidratasyon riskinin artması.

l Yaşlılardaki mevcut sağlık sorunları, afet durumunda hızla mortal bir hale gelmesi ve bu durum onların hayatta kalma olasılıklarını da azaltması.

l Yaşlıların kronik hastalıkların tedavisi için kullandığı bazı ilaçlar vücut sıcaklığının düzenlenmesine etki etmesi, sıcaklığa olan duyarlılığını artırabilmesi.

Dolayısıyla depremzede yaşlılar bölgede en öncelikli olması gereken grup. Diğer pek çok kişiden önce karşılanması gereken temel ve özel bakım ihtiyaçları, hastalıkları ve olası hastalıklara karşı zayıf bünyeleri, depremin yarattığı psikolojik etkilerle savaşma konusunda pek çok kişiden belki de daha çok zorlanmaları söz konusu gerekliliğin altında yatan nedenler arasında. Depremzede yaşlılar, öncelikli olarak geçici şekilde kalabilecekleri mekanlara bunun yanı sıra ise acil hijyen ve medikal malzeme desteğine ihtiyaç duyuyorlar. Bu ihtiyaçların karşılanmasının ardından ise daha kalıcı ve etkili çözüm yollarının gözetilmesi gerekmekte. Bunlara ek olarak deprem gibi kriz durumlarında istismar vakalarında artış görülebileceği için yaşlı insanların fiziksel, duygusal, maddi ve cinsel istismarına ilişkin farkındalıklar arttırılması ve korunma sağlanması gerekmekte.

DEPREMİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ:

Deprem şüphesiz ki sadece bölge halkını değil Türkiye’de deprem gerçeği ile yaşamak durumunda olan bütün insanları etkiledi. Özellikle hali hazırda yaşlılığın getirdiği pek çok mental sorunla baş etmek durumunda olan yaşlılar, bu listenin başında yer alıyor. Ölüm korkusu yaşlılığın yüzleşmek durumunda kaldığı en önemli problemlerden biriyken söz konusu yüzleşmenin bu şekilde bütün ülkeyi etki altına alması yaşlıların daha çaresiz ve umutsuz hmesine neden olabilmekte. Depremzedelere yardıma koşarken sadece bölgedeki depremzede yaşlıları değil çevremizdeki yaşlıları da gözetmeliyiz. Özellikle onların bu süreçte yalnız kalmamasını sağlamalı, her gruptan insanla kuracakları sosyal bağlantıları teşvik etmeliyiz.

BİR DEPREM BÖLGESİ

OLARAK TÜRKİYE:

Depremlerin yıkıcılığını dün olduğu gibi bugün de deneyimliyoruz. Her geçen gün biraz daha yükselen binalar, denetimsizlik ve alınan önlemlerin azlığı zararın büyüklüğünü artırmakta. Yakın zamanda Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve en az on ili etkileyen iki büyük deprem ile ülkemiz bu durumu olabildiğine acı bir şekilde deneyimledi. Bilim insanları, Türkiye’den iki büyük fay hattının geçtiğini ve Türkiye’nin büyük bir bölümünün deprem bölgesi olduğunu vurguluyor. Yaralarımızı sardıktan sonra bu konuda yapabileceğimiz en önemli şey, bir sonraki doğal afet için gerekli hazırlıkları yapmak. Elbette doğal afetleri önleyemeyiz ancak gerekli önlemleri alarak yaşanacak tahribatın önüne biraz olsun geçebilir, ölüm riskini en aza indirebiliriz. Gerekli hazırlıklar arasında ise hem şu andaki yaşlılar hem de kendi yaşlılığımız için yapılabilecek en anlamlı şey, yaşlıların ve gençlerin birlikte yaşama fırsatı bulacağı, depreme dayanıklı yapılardan oluşan bir yaşam alanı oluşturmak. Daha geç olmadan bu adımı atmalı ve geleceği depreme dayanıklı bir şekilde birlikte inşa etmeliyiz.

KAYNAKLAR:

1. CNN Türk, https://www.cnnturk.com/turkiye/18-gun-depremde-olu-sayisi-ne-kadar-oldu-guncel-yarali-sayisi-kac-hangi-ilde-kac-bina-yikildi-kac-kisi-oldu, Erişim Tarihi: 24.02.2023.

2. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligindan-deprem-nedeniyle-nakledilen-yasli-ve-engellilere-iliskin-aciklama/2821000, Erişim Tarihi: 24.02.2023.

3. Hacettepe Üniversitesi, http://www.hastane.hacettepe.edu.tr/img/deprem/afetlere-yonelik-bilgi-notlari/14-notyasli.pdf, Erişim Tarihi: 24.02.2023.